«Εις μνημόσιον αιώνιον έσται δίκαιος…» (ψαλμ. 111, 6)
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Ο δίκαιος άνθρωπος, για την ενάρετη και ταπεινή ζωή του, ανταμείβεται από τον Θεό ανταποδοτικά, με αιώνια εύφημη μνεία & δόξα…
Σαν σήμερα, 5 Δεκεμβρίου -ξημερώνοντας του Αγίου Σάββα- πριν από 40 χρόνια, η παιδική ψυχή ενός Αγιορείτη Γέροντα, του ‘παππού-Ματθαίου’, διαπορθμεύτηκε στο ανέσπερο Φως… σε ηλικία 84 ετών, ύστερα από έναν ασκητικό βίο σχεδόν 7 δεκαετιών στο Μοναστήρι μας. Ένας «αθλητής της υπομονής…» ο οποίος έφερε διακριτά «τα στίγματα του Κυρίου Ιησού» [ 1 ] επάνω στο πολυβασανισμένο σαρκίο του! Τόσο από τα εκούσια ασκητικά του κατορθώματα… όσο κι’ απ’ τις ακούσιες ‘θεήλατες’ δοκιμασίες της υγείας του, που υπέμενε μεγαλόψυχα επί πολλές δεκαετίες, για την Αγάπη του Χριστού, με αγία ασκητική επι(υπο)μονή και οσία μαρτυρική εγκαρτέρηση…!
Την παραμονή της εκδημίας του, μετά το Απόδειπνο, βλέποντας τον ‘παππού’ (έτσι τον προσφωνούσαμε) λίγο πεσμένο… είχα ζητήσει από τον Ηγούμενο της Μονής να έρθει για ‘αυτοψία’ στο κελλί του. Ο ‘παππούς’ είχε πλήρη αυτοσυνειδησία κι’ ήταν απόλυτα επικοινωνιακός προς το περιβάλλον (εμπρόσωπο περίγυρο), απλώς φαινόταν εξαντλημένος λόγω αφαγίας, γιατί επί πολλές ημέρες δεν μπορούσε να καταπιεί… παρά μόνο ελάχιστο τσάϊ. Ο Ηγούμενος, όταν τον είδε, έκρινε ότι δεν μπορούσε η Μονή να του προσφέρει κάτι περισσότερο, και συναποφάσισε με την Γεροντία της Μονής, ώστε την άλλη μέρα (Εορτή του Αγίου Σάββα) να διακομισθεί σ’ ένα νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, για να του παρασχεθεί καλύτερη και πληρέστερη νοσηλεία.
Όταν ο Ηγούμενος ανακοίνωσε την απόφαση αυτή, ο παπα-Ματθαίος άρχισε να κλαίει λυγμικά… λέγοντας ανάμεσα στ’ αναφιλητά του: «Πατέρα μου, σε παρακαλώ, μη με στείλεις έξω! δεν βγήκα 67 χρόνια απ’ την Μονή, δεν θέλω να βγω ούτε τώρα, στα 84…». Ο Ηγούμενος, ανένδοτος, του είπε: «Δεν γίνεται… παππού-Ματθαίε, εδώ δεν μπορούμε πια να σε φροντίσουμε σωστά, πρέπει να σε πάμε στο Νοσοκομείο! Εκτός… κι’ αν παρακαλέσεις την Παναγία, να σε πάρει απόψε κοντά Της… για ν’ αποφύγεις το νοσοκομείο!… Πάντως, αν αύριο το πρωί είσαι ακόμα στη γη… θα καλέσουμε ελικόπτερο να σε πάρει!…». Τα μάτια του ‘παππού’ άστραψαν ξαφνικά από χαρά… αυτό ήταν! Πώς δεν το είχε σκεφτεί…;! Θα ικέτευε την ΘΕΟΜΑΝΝΑ, να τον πάρει πριν ξημερώσει… ώστε να ‘γλύτωνε’ από την ταλαιπωρία του νοσοκομείου!
Μόλις έφυγε ο Ηγούμενος, ο ‘παππούς-Ματθαίος’ έκλεισε τα μάτια του και βυθίστηκε σε μια απόλυτη προσευχητική σιωπή… και λίγη ώρα μετά, αιφνίδια -Voilà- άρχισε ο… επιθανάτιος ρόγχος (!), που διήρκεσε ολονυχτίς! Ξαγρύπνησα δίπλα του ξεκοκκίζοντας το κομποσχοίνι μου υπέρ της οσίας ψυχής του, για καμμία ώρα. Ύστερα, αποσύρθηκα για λίγη ξεκούραση, εν όψει της μεσονύκτιας λατρείας στο Καθολικό της Μονής, αλλά κοιμώμενος ξυπνούσα συχνά από έγνοια… για να ελέγξω την ‘κατάσταση’ του παππού. Έτσι κύλησε όλη η νύχτα, μαζί κι’ η μεσονύκτια-εωθινή κοινή λατρεία στο Καθολικό της Μονής. Λίγο μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας… και πριν ανατείλει ο ήλιος της 5ης Δεκεμβρίου, η οσιακή ψυχή του -μια ψυχή παιδική, ολόδροση… σ’ ένα σώμα γεροντικό, παρηκμασμένο!- πέταξε ψηλά…
Ειδοποίησα τον Ηγούμενο και όλους τους Μοναχούς, να περάσουν να τον χαιρετίσουν. Μετά, 2 Μεγαλόσχημοι Μοναχοί, με βοηθό τον υπογραφόμενο, έπλυναν το ασκητικό του σώμα -ένα πεντακάθαρο κορμί, άσπιλο… σαν να ήταν βρεφικό!- του φόρεσαν το Μεγάλο Σχήμα, ευτρέπισαν το σκήνωμα… και το έρραψαν στο ράσο του. Ύστερα, 4 Μοναχοί το μετέφεραν στον Ναό (Καθολικό) της Μονής, όπου άρχισε αμέσως να διαβάζεται το Ευαγγέλιο… [ 2 ] ώστε το απόγευμα, πριν τον εσπερινό του Αγίου Νικολάου, να ήταν έτοιμο για την Εξόδιο ακολουθία και τον ενταφιασμό. Ο καιρός ήταν χιονιάς… και οι νιφάδες έπεφταν πυκνές, αλλ’ όλα κύλησαν με μια βαθειά αίσθηση Αναστάσιμης χαράς… να ‘χορεύει’ στην χιονοθύελλα και στις καρδιές μας!
Πώς να μην θαυμάσει κανείς αυτή την ‘στάση’ ενός ασθενούς γέροντα… που, ενώ πάσχει κι’ οδυνάται βασανιστικά, επαπειλούμενος από επικείμενη επιδείνωση, αυτός αρνείται να συγκαταβεί στην ασθένεια της φύσεως… και να δεχθεί την νοσοκομειακή φροντίδα κι’ ανακούφιση που του προσφερόταν! Και μάλιστα επέλεξε συνειδητά, ανάμεσα στις 2 επιλογές που του δόθηκαν: αναχώρηση για τον κόσμο… ή αναχώρηση για τα υπερκόσμια…, το δεύτερο ‘δαγκωτά’ (!) χωρίς κανέναν ενδοιασμό ή αμφιβολία γι’ αυτή την προτίμηση! Ή, πώς να μην θαυμάσει κάποιος την δύναμη της προσευχής του ‘παππού’ και την αμεσότητα του προσευχητικού αποτελέσματος…: ν’ αρχίσει, δηλαδή, επιθανάτειος ρόγχος… αμέσως μετά την προσευχή του, ενώ δεν υπήρχε ως τότε κανένα σύμπτωμα επικείμενου θανάτου, αλλά προέκυψε αναπάντεχα!
Ο ‘παππούς’ λειτουργούσε καθημερινά επί 55 συνεχή έτη, έως και 2 εβδομάδες προ της οσιακής κοιμήσεώς του. Παρά τα άτονα έλκη των ποδών του (ανεπιμέλητα, από ασκητική επιλογή του!), που τα είχε περιδεμένα με πανιά, αντί καθαρών επιδέσμων, και του εμποιούσαν πόνο αφόρητο, καθώς μέσα στις πληγές του (φυσικά, με την ευλογία του!) ‘έβοσκαν’ σκώληκες…! Τον διακονούσα, ως αρχάριος μοναχός, για ένα ολόκληρο έτος από την είσοδό μου στην Μονή, μέχρι που κοιμήθηκε. Έτσι, είχα την ευκαιρία μιας συνεχούς εντρύφησής μου στην φωτεινή «ζωή και πολιτεία» του, ώστε να μπορώ να ‘μελετώ’ προσεκτικά τις πνευματικές του αρετές, μέσα στο ανεπιτήδευτο κι’ απροσποίητα ταπεινό ‘ξεδίπλωμα’ της συμπεριφορικής καθημερινότητάς του!
Θαύμαζα σιωπηλά την Ταπεινότητά του προς όλους, μεγάλους-μικρούς… ακόμα και σ’ εμένα, που ήμουν ο νεώτερος ηλικιακά (23ετής) στην μικρή μας αδελφότητα, αν και ο ίδιος ήταν ο πιο γηραιός (84ετής) ανάμεσά μας! Κάθε φορά που συνέβαινε να περνάει από δίπλα μου ή εγώ από κοντά του, υποκλινόταν βαθιά… λέγοντας «Ευλογείτε… πάτερ». Κι’ όταν παραπονέθηκα κάποτε, ότι μ’ αυτό (υπόκλιση) που έκανε σε μένα τον αρχάριο και νεανία… μ’ έφερνε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, μου απάντησε: Μα… εγώ, παιδάκι μ’, σκύβω μπροστά στην… ‘εικόνα του Θεού’ (!) που βλέπω στο πρόσωπο του άλλου… [ 3 ] κι’ έχω υποχρέωση να την σεβαστώ και να την προσκυνήσω…!
Βλέποντας την γενναία εγκαρτέρησή του… υποκλινόμουν σιωπηλά στην ‘Ιώβεια’ Υπομονή των οδυνών του, από τις πληγές που είχε σε όλο το μήκος των μηρών, πληγές που έμεναν χρόνια ανεπιμέλητες ιατρο/φαρμακευτικά… από ‘μαρτυρική’ επιλογή της υπομονής, από την αγάπη του για τον Χριστό! Ελεγχόμουν συνειδησιακά απ’ την αδιαπραγμάτευτη ασκητική διαγωγή του που ήταν δυσανάλογη της γεροντικής αδυναμίας του, και προσπαθούσαν να τον μιμηθώ… αλλά δεν τα κατάφερνα! Συνάμα, κατέγραφα την σοφία των μετρημένων λόγων του, όπως και την ‘ομιλητική’ του σιωπή… η οποία, σε συνδυασμό και με την αδιάλειπτη νοερή/καρδιακή προσευχή του (γεγονός που προδίδετο από τον αδιάκοπο ‘συριγμό’ της ΕΥΧΗΣ του ΙΗΣΟΥ στα χείλη του…), υπέβαλλαν στον ‘παρατηρητή’ του ένα δέος αμήχανου θαυμασμού…!
Παρά τα 84 χρόνια του και τις πολλές επισσωρευμένες πάνω στο σώμα του παθήσεις, δεν ζητούσε ποτέ… και σπάνια δεχόταν κάποια φροντίδα μας για την προσωπική του περιποίηση. Ήταν τόσο αξιοπρεπής, που αρνείτο να τον φροντίζουν άλλοι (όχι από γεροντική παραξενιά – αυτή ήταν άγνωστη!) αν κι’ ευχαριστούσε ευγενικά κάθε φορά που θέλαμε να τον φροντίσουμε σε πρακτικά θέματα (θελήματα κι’ εξυπηρετήσεις…) της καθημερινότητάς του. Κι’ αν κάποτε (σπάνια) έστεργε να τον βοηθήσουμε σε κάτι, μας ‘πλήρωνε’ με τόσο πολλές και τόσο πλούσιες ΕΥΧΕΣ… που ‘διαγκωνιζόμασταν’ ποιός θα τον διακονούσε, για να τις καρπωθεί, από εμάς τους νέους (τότε) Μοναχούς!
Εφέτος, λοιπόν, αντί για ‘κόλυβα’ στην οσιακή του μνήμη, θα παραθέσω κάτι από τα πολύτιμα ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ θεϊκής σοφίας, που είχα ακούσει να εξέρχονται από το γεροντικό του στόμα ευφραίνοντας την ψυχή μου, αλλά και θέτοντας σε δοκιμασία θαυμαστικής απορίας το φτωχό μου μυαλό, για το «πόθεν τούτω ταύτα… και τίς η σοφία η δοθείσα αυτώ…;» (Μάρκ. 6, 2)! Γιατί, με τον ‘παππού-Ματθαίο’ συνέβαινε ακριβώς αυτό που γίνεται πάντα με τους Αγίους του Θεού: Η απλότητα των λόγων τους, όταν ακούς να σου μιλούν, ‘συσκιάζει’ την σοφία των νοημάτων που ξεδιπλώνουν εμπρός σου, με έναν τρόπο «σεσοφισμένης σαλότητας» [ 4 ] που… μετακυλίει σε άλλη χρονική στιγμή την αποκαλυπτική κατανόηση της ένθεης σοφίας τους…!
Ένα πρωί, που, ως Αρχοντάρης (υπεύθυνος φιλοξενίας), είχα πάει στο κελλί του το καφεδάκι του, μαζί με ένα λουκουμάκι και μια ‘δακτυλήθρα’ ρακί, του ζήτησα ‘αντίδωρο’: «Παππού, πες μου κάτι… να γλυκαθεί η ψυχή μου, γιατί σήμερα είμαι πολύ πικραμένος απ’ τους πειρασμούς…»! Κι’ αυτός ο μακάριος, που σπάνια μιλούσε, αντιπροσέφερε στην δίψα μου αυτόν τον δροσερό λόγο: Παιδάκι μ’ όταν κουράζεσαι… ν’ αφήνεις στην άκρη τα πολλά και να κρατάς λίγα… τα πιο αναγκαία, μέχρι να δυναμώσεις ξανά… και να συνεχίσεις με τα πολλά. Τα ‘πιο αναγκαία’ στην ζωή… είναι 4 πράγματα! Απ’ αυτά, τα 2 πρέπει να τα θυμόμαστε… και τα 2 πρέπει να τα ξεχνάμε! Και μ’ αυτή την νοερή εργασία μέσα μας… θ’ αναπληρώνουμε πολλά κενά!
…Όσο κουρασμένοι κι’ απογοητευμένοι κι’ αν είμαστε κάποτε στην ζωή μας, είναι ανάγκη να ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ πάντα: α) τα ΚΑΚΑ που κάναμε εμείς στους άλλους… και β) τα ΚΑΛΑ που έκαναν οι άλλοι σ’ εμάς… Κι’ αντίθετα, να ΞΕΧΝΑΜΕ πάντα: α) τα ΚΑΛΑ που κάναμε εμείς στους άλλους… και β) τα ΚΑΚΑ που έκαναν οι άλλοι σ’ εμάς…! Έτσι, θα έχουμε πάντοτε χαρά και ειρήνη στην ψυχή μας…! Γιατί, με το να θυμόμαστε τα ΚΑΚΑ που κάναμε εμείς στους άλλους… οδηγούμαστε σε Μετάνοια! Ενώ, με το να θυμόμαστε τα ΚΑΛΑ που έκαναν οι άλλοι σ’ εμάς… οδηγούμαστε σε Ευγνωμοσύνη! Από την άλλη, με το να ξεχνούμε τα ΚΑΛΑ που κάναμε εμείς στους άλλους… μας οδηγεί στην Ταπεινοφροσύνη! Ενώ, με το να ξεχνούμε τα ΚΑΚΑ που έκαναν οι άλλοι σ’ εμάς… οδηγούμαστε στην Συγχωρητικότητα και Ανεξικακία!…
Εκείνη την ώρα, δεν αντελήφθην το τεράστιο εννοιολογικό βάθος και πλάτος του Γεροντικού του λόγου, που μου ακούστηκε περισσότερο σαν… ελαφρύ ‘ευφυολόγημα’ ανθρώπινης παρηγοριάς… παρά σαν ακριβό πετράδι σοφίας θεϊκής. Έτσι, τον ευχαρίστησα, ζήτησα την ευχή του κι’ έφυγα για να συνεχίσω τα διακονήματά μου. Το απόγευμα, ελεύθερος υποχρεώσεων, ‘αναμηρυκώμενος’ πνευματικά μια-μια τις λέξεις του Γεροντικού λόγου… περιήλθα σε κατάπληξη κι’ αμηχανία…! Γιατί, πραγματικά, μέσα από την συμπυκνωμένη σοφία και απλότητά τους, τα λόγια του ‘παππού-Ματθαίου’ εξέφραζαν ‘συμπυκνωμένες’ σε μία-μόνη φράση τις τέσσερις κεφαλαιώδεις Χριστιανικές αρετές (Μετάνοια-Ευχαριστία-
Είθε, ο Οικοδεσπότης της Ουράνιας Βασιλείας -Κύριος Ιησούς Χριστός- να γλυκαίνει την ψυχή του ‘παππού’ μέσα στο ΦΩΣ της Αβράδιαστης Ημέρας…!
Ένας ΚΑΚΟγηρος…
από το Άγιο Βουνό των ΚΑΛΟγήρων.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[ 1 ] «Εγώ, τα στίγματα του Κυρίου Ιησού Χριστού εν τω σώματί μου βαστάζω…» (Γαλ. 6, 17)!
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Από την ‘συσταύρωσή’ μου με τον Χριστό, φέρω στο σώμα μου τα σημάδια από τα ‘καρφιά’ των δοκιμασιών, που Εκείνος παραχωρεί…
* * * * * * * * * * * * * * * * *
[ 2 ] Σύμφωνα με την Αγιορειτική παράδοση, μπροστά στα σκηνώματα των κεκοιμημένων Αθωνιτών πατέρων… αν μεν είναι Μοναχοί διαβάζεται ακατάπαυστα όλο το Ψαλτήριο, σε συνεχή ροή. Αν, όμως, είναι Ιερομόναχοι διαβάζεται με τον ίδιο τρόπο (αδιάλειπτα) σε συνεχή ροή όλο το Ευαγγέλιο.
* * * * * * * * * * * * * * * * *
[ 3 ] Η φράση αυτή: «Είδες τον αδελφό σου; είδες Κύριον τον Θεόν σου!» αποδίδεται ιστορικά στον Όσιο Δωρόθεο της Γάζας, και σημαίνει ότι ο άλλος, ο συνάνθρωπός μας, συνιστά ζωντανή ‘εικόνα’ του Θεού! Κατά την Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία, οι άνθρωποι είναι δημιουργημένοι «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Θεού», και η ευσέβαστη αγάπη που οφείλουμε στους αδελφούς μας, είναι στην ουσία έκφραση αγάπης και σεβασμού προς τον ίδιο τον Θεό! Γιατί, ο άλλος άνθρωπος που φέρει την ‘εικόνα’ του Θεού… είναι θεοειδής, και άρα ευσέβαστος, ανεξαρτήτως οιασδήποτε πνευματικής κατάστασής του…!
* * * * * * * * * * * * * * * * *
[ 4 ] Η «διά Χριστόν σαλότητα» είναι ένα ‘ιδιάζον’ πνευματικό φαινόμενο της Ορθόδοξης Ανατολής, όπου ορισμένοι άνθρωποι (οι ‘διά Χριστόν Σαλοί’…) δείχνουν στον κόσμο μια συμπεριφορά που μοιάζει, από λίγο… έως πολύ, σαν ‘τρελή’… (ενώ στην πραγματικότητα είναι σοφία θεϊκή, συγκεκαλυμμένη…)! Οι ίδιοι οι ‘διά Χριστόν Σαλοί’ επιλέγουν να φαίνονται ως ‘μωροί’, ενώ είναι σε υψηλή πνευματική κατάσταση, κι’ απολαμβάνουν πλούσια την Χάρη και τον φωτισμό του Θεού! Προσποιούνται σαλότητα (κοινώς… πωλούν τρέλα!) ώστε ν’ αποκρύβουν την ενάρετη ζωή τους από τα μάτια του κόσμου… για να μπορούν, έτσι, να κινούνται ελεύθερα, ανυπόληπτοι και αφανείς ανάμεσα στα πλήθη, επιτελώντας θαύματα κι’ αποκαλύπτοντας αλήθειες του Θεού…!
